Σε κάνει πιο ευτυχισμένο το να κάνεις παιδιά;
ή μήπως το έχουμε σκεφτεί όλο λάθος
Σε λιγότερο από τρεις μήνες, θα ξεχάσω πως είναι να ξυπνάω ράθυμα τα πρωινά, να φτιάχνω αργά και απολαυστικά τον καφέ μου, να κανονίζω το πρόγραμμά μου ελέγχοντας μόνο τις υποχρεώσεις που έχω θέσει εγώ στον εαυτό μου και θα αρχίσω να εξαρτώμαι από τις διαθέσεις και τις ανάγκες ενός πλάσματος που όχι μόνο δεν ξέρω αλλά θα κάνω και καιρό να γνωρίσω και να μάθω τα κουμπιά. Με λίγα λόγια, θα γίνω μάνα.
Βέβαια, αν με ρωτήσεις, τελείως αυθαίρετα, νομίζω ότι μάνα γίνεσαι όταν αρχίζει να γουργουρίζει κάτι μέσα στην κοιλιά σου, εκεί γύρω στις 20ή εβδομάδα εγκυμοσύνης. Όταν καταλαβαίνεις ότι επικοινωνείτε, γιατί όταν πίνεις έναν χυμό πορτοκάλι κάνει πάρτι, ή αν έχεις ώρα να φας διαμαρτύρεται. Σκέφτεσαι πως το πλάσμα μέσα σου είναι πολύ ευγενικό και διακριτικό· αλλά αν ρωτήσεις οποιονδήποτε γονιό, αυτό δε θα κρατήσει. Από τα απαιτητικά βρέφη μέχρι τους μπλαζέ εφήβους, λίγα παιδιά ενδιαφέρονται πραγματικά τι κάνουν οι γονείς τους. Είναι μια συνθήκη την οποία υπογράφεις τη μέρα που αποφασίζεις (ή σου προκύπτει) να κάνεις παιδιά.
Το άρθρο του Atlantic με τον intriguing τίτλο What Becoming a Parent Really Does to Your Happiness με τράβηξε γιατί προσπαθεί να φωτίσει την εκ πρώτης όψεως απλή συνθήκη, τα παιδιά, σε κάνουν πιο ευτυχισμένο, ή πιο δυστυχή; Και τελικά, αν δεν ισχύει ότι η γονεικότητα μας κάνει ευτυχισμένους, τότε, γιατί συνεχίζουμε να κάνουμε παιδιά;
Ο συγγραφέας μας εξηγεί ότι σύμφωνα με έρευνες, γονείς, όταν επιλέγουν ποιες δραστηριότητες κατά τη διάρκεια της μέρας τους προκαλούν την περισσότερη ευχαρίστηση, σπανίως βάζουν σ’αυτό το χρόνο που περνούν με τα παιδιά τους. Όταν, βέβαια, κοιτάζουν πίσω στο χρόνο τι είναι αυτό που τους κράτησε ζωντανούς, ξεπηδάει η έννοια της τεκνοποίησης. Δεν είναι ακριβώς ευτυχία, θα πουν οι φίλες μου που έχουν παιδιά, συμφωνώντας 100% με το άρθρο.
Είναι κάτι ανώτερο- και κατά τη γνώμη μου πιο σημαντικό από την ευτυχία. Είναι, πιθανώς, η δυνατότητα σύνδεσης με κάποιον άλλο άνθρωπο, και μάλιστα έναν άνθρωπο που εσύ δημιούργησες, αλλά έγινε κάτι πολύ περισσότερο από εσένα. Μια φίλη μου είπε ότι κάτι σπάει μέσα της όταν παρατηρεί το τετράχρονο γιο της να έχει απόψεις, να διαμορφώνει το χαρακτήρα του, να τη χρειάζεται και ταυτόχρονα να γίνεται ένα ανεξάρτητο πλάσμα. Δεν είναι ακριβώς ευτυχία αλλά κάτι πιο περίπλοκο που αφορά το δέσιμο με τον άλλο.
Είναι αδύνατον, για όποιον γονέα, να σκεφτεί έστω και φευγαλέα, τον κόσμο χωρίς το παιδί του μέσα σ’αυτόν. Ρωτήστε τον γονιό του μεγαλύτερυ εγωιστή και φασαριόζου πεντάχρονου, μετανιώνεις; Ή μάλλον, ρωτήστε αυτόν που έχασε παιδί: θα προτιμούσες να μην έχει γεννηθεί; Η αλήθεια είναι ότι όποια κι αν είναι η έκβαση του σεναρίου, κανένας δε μετανιώνει που το έκανε.
Η ευτυχία, θέλω να πω, ίσως είναι και άσκοπο να ψάχνεται με τον κλασικό τρόπο. Από τις ατέρμονες ερωτήσεις ενός συντρόφου, που, μπορεί από καλοσύνη, μπορεί από βάσανο, να σε ρωτάει, είσαι ευτυχισμένος, μέχρι τις στιγμές που πραγματικά το μυαλό ησυχάζει και οι φωνές κοπάζουν, ποιος μπορεί να πει τι είναι ευτυχία; Γιατί ένα παιδί να προσπαθήσει να χωθεί μέσα σ’αυτό το τόσο παράλογο οικοδόμημα που χτίσαμε όταν δεν μπορούσαμε να δώσουμε απαντήσεις στο αν χαιρόμαστε που ξυπνάμε το πρωί, ή πηγαίνουμε στις δουλειές μας. Είναι, τελικά, αυτοσκοπός η ευτυχία;
Μπορώ να σου πω πως την τρίτη δεκαετία της ζωής μου έψαχνα με περισσή προσπάθεια τρόπους να αναχαιτίσω κάθε καλό πράγμα που εμφανιζόταν στο διάβα μου και αυτό με χαροποιούσε ιδιαίτερα. Τα κείμενα που βγήκαν από αυτό το διαρκές σαμποτάζ είναι διαμάντια: μαρτυρούν πως δεν ψάχνουμε πάντοτε αυτό που θα μας δώσει το χαμόγελο ή θα μας ηρεμήσει. Η ευτυχία δεν είναι ο τελικός προορισμός, καμιά φορά δεν είναι καν στάση στη διαδρομή.
Η μητέρα μου, όταν τη ρωτάς ποια ήταν η πιο αγαπημένη μέρα της ζωής της, θα πει χωρίς να διστάσει ότι ήταν οι δύο μέρες που γεννηθήκαμε η αδελφή μου κι εγώ. Η ωκυτοκίνη, η ορμόνη της αγάπης, σε κάνει να ξεχνάς τον πόνο και την προσπάθεια του τοκετού. Εντάξει, εντάξει, όχι όλες οι γυναίκες είχαν μια φανταστική γέννα. Ούτε και θα μάθουμε ποτέ αν η μητέρα μου είχε μια φανταστική γέννα. Όταν έγινα έφηβη, και οι γονείς μου χώρισαν, έγινα ανυπόφορη ουκ ολίγες φορές. Κοιτάζοντας πίσω, όμως, η μητέρα μου δε τα θυμάται αυτά. Η μνήμη κάνει τέτοιες παραλείψεις. Και, στα πιο δύσκολα, όταν έπρεπε να μπω στο νοσοκομείο για την πρώτη μου κρίση μανίας, ή αργότερα για τη δεύτερη, ή την τρίτη, έπρεπε να συμμορφωθώ, η μητέρα μου έσφιξε τα δόντια και αποφάσισε ότι αξίζω τον κόπο. Ίσως είναι πολύ τρομακτικό για έναν γονέα να σκεφτεί αν η ζωή του θα ήταν λιγότερο μια δοκιμασία αν δεν είχε κάνει παιδί.
Σήμερα το πρωί, ένα από τα πρώτα πρωινά του Νοέμβρη, περπάτησα με την θεόβαρη κοιλιά μου αναπνέοντας αργά-αργά για να αποφύγω τις συσπάσεις στην ανηφόρα και ο ήλιος είχε βγει και τα σύννεφα δεν ήταν απειλητικά. Ένας γλυκός Νοέμβρης, διαφορετικός από τους άλλους. Λένε ότι οι ενοχές της μάνας είναι βάσανο. Έχω σίγουρα γίνει μάνα, απ’αυτήν την άποψη, γιατί με βασανίζουν ενοχές από την πρώτη μέρα που έμεινα έγκυος, τι λέω, από την πρώτη μέρα που άρχισα να παίρνω ορμόνες για να κάνω την πολυπόθητη διέγερση που μπορεί να με καθιστούσε έγκυο. Όταν έχεις προσπαθήσει τόσο πολύ να μείνεις έγκυος, αισθάνεσαι ότι δεν έχεις δικαίωμα να γκρινιάζεις ή να έχεις δισταγμούς για τη συνέχεια, σχεδόν αρνείσαι να φοβάσαι τον τοκετό, ή τις πρώτες μέρες με το μωρό. Αλλά όλα αυτά είναι μπαρούφες και όσο δεν το παραδέχεσαι, τόσο χτυπάς το κεφάλι σου σ’έναν πελώριο τοίχο. Γιατί όσο δικαίωμα έχει να φοβάται μια γυναίκα που έμεινε έγκυος φυσικά, και να έχει δισταγμούς, άλλο τόσο έχεις κι εσύ.
Απλά, η αλήθεια είναι πως δεν το περιμένεις. Είχες επικεντρωθεί τόσο πολύ στο να μείνεις έγκυος, που ο τελικός προορισμός ήταν αυτό το + στο τεστ εγκυμοσύνης. Δεν φαινόταν, για πολύ καιρό, αληθινό όλο αυτό. Μια ψυχοθεραπεύτρια της κακιάς ώρας μου είχε πει ότι δεν έμεινα έγκυος με την πρώτη γιατί δεν το πίστεψα. Α, μπα; ξέρεις εσύ τι μηχανισμούς έχω αναγκαστεί να κινήσω για να μη βυθίζομαι στην κατάθλιψη κάθε φορά που κάτι πάει στραβά; Γιατί για τη μια φορά που όλα θα πάνε κατ’ευχήν, υπάρχουν δέκα που θα με διαλύσουν. Σκίσε τα διπλώματά σου.
Έχω μπει στην πισίνα και ετοιμάζομαι να αρχίσω να κολυμπάω ακόμη κι αν το νερό είναι κρύο και νιώθω άβολα και γυμνή και να βουλιάζω. Η παράξενη ισορροπία της διπολικής, δεν είναι δεδομένο ότι θα διαταραχθεί όταν γεννήσω; Θα μπορέσω να φροντίζω αυτό το αβοήθητο πλάσμα κάθε μέρα της ζωής του, και να φροντίζω και τον εαυτό μου παράλληλα;
Ίσως το να κάνεις παιδιά σε συνδέει, με έναν παράξενο τρόπο, με τον περιβάλλοντα κόσμο. Είναι, σίγουρα, μια καθαρά εγωιστική πράξη, σύμφωνοι, αλλά έχεις τη δυνατότητα να βάλεις τις βάσεις για τη δημιουργία ενός πλάσματος του οποίου, μετά από ένα διάστημα, τη ζωή δε θα ελέγχεις. Ίσως όταν αυτός ο άνθρωπος γίνει ολόκληρος και σίγουρος και κάνει επιλογές και έχει απόψεις και σε απορρίψει και σε αγαπήσει και όλα όσα θα κάνει, καλά να είναι, να μπορείς να γυρίσεις πίσω και να πεις, καλώς έπραξα. Να αναστενάξεις και να κοιμηθείς ήσυχος. Μέχρι τότε, μάλλον θα ανησυχείς και το ερώτημα της ευτυχίας θα είναι άσκοπο.
Αν έφτασες εδώ κατά λάθος, αυτό είναι το newsletter μου, Don’t tell me how it ends. Aν θες να διαβάζεις κάθε Κυριακή πρωί ένα προσωπικό essay με πολλά ερωτηματικά και ελάχιστες απαντήσεις, I’m your girl. Welcome to my messy world. 👇